Những thay đổi liệt kê trên đây rốt cuộc đều được củng cố bởi một biến chuyển về thái độ: giới đầu tư mạo hiểm đề cao vai trò của nhà sáng lập hơn và muốn giữ họ lại công ty, thay vì xem họ như vấn đề cần giải quyết như trước đây.

Điều này một phần xuất phát từ học vấn của các nhà đầu tư mạo hiểm. Giới đầu tư mạo hiểm thế kỉ 20 thường có bằng Thạc sĩ Quản trị Kinh doanh, tốt nghiệp ngành Tài chính, hoặc cả hai. Tuy nhiên, rất ít nhà đầu tư đã thực sự đi kinh doanh, có kinh nghiệm điều hành tại tập đoàn công nghệ lớn.

Đến thế kỉ 21, các hãng đầu tư mạo hiểm bắt đầu thuê các nhà sáng lập nhiều kinh nghiệm làm đối tác, và rất dễ hiểu khi nhóm các nhà đầu tư mạo hiểm kiểu mới này rất lạc quan về khả năng trở thành lãnh đạo công ty lâu dài của các nhà sáng lập khác.

Người đi đầu trong sự thay đổi này, là Tập đoàn đầu tư mạo hiểm Andreesen Horowitz. Trong bài phát biểu ra mắt công ty, Andreesen đã viết:

”Trên tất cả, chúng tôi tìm kiếm những nhà kinh doanh tài giỏi và có động lực. Chúng tôi rất lưu ý đến các nhà sáng lập công nghệ và những nhà sáng lập có ý định trở thành Tổng Giám đốc. Không phải tất cả nhà sáng lập đều trở thành những Tổng Giám đốc tuyệt vời, nhưng hầu hết các tập đoàn lớn trong ngành của chúng ta đều do nhà sáng lập điều hành trong một thời gian dài, thậm chí hàng thập niên, và chúng tôi tin điều đó sẽ còn tiếp diễn.

Chúng tôi không đảm bảo những nhà sáng lập sẽ trở thành những Tổng Giám đốc tuyệt vời, nhưng chúng tôi có thể giúp họ phát triển năng lực cần thiết để khai thác tối đa tiềm năng quản lí của họ.”

Rất dễ hiểu khi quảng bá hãng đầu tư của mình là một hãng “thân thiện với các nhà sáng lập” sẽ tạo nên lợi thế cạnh tranh trong một lĩnh vực mà thành công phụ thuộc vào khả năng đặt vấn đề và thương lượng các thỏa thuận với các nhà sáng lập. Với tâm lí đó, nhiều công ty đầu tư mạo hiểm đã bắt đầu thực hiện theo quan điểm của Andreesen.

Sự thỏa hiệp này xuất hiện một phần nhờ bối cảnh kinh doanh. Trong thế kỉ 20, các công ty cạnh tranh trên thị trường sử dụng phần cứng và phần mềm chậm đổi mới vẫn có thể phát triển trong thời gian dài chỉ với một phát minh duy nhất. Lựa chọn đào thải nhà sáng lập trở nên hợp lí trong thời gian đó, khi giới đầu tư mạo hiểm có thể bổ nhiệm một Tổng Giám đốc chuyên quản lí để giúp công ty thống trị mà không cần phải đổi mới.

Thế kỉ 21 thì khác: các công ty cạnh tranh với nhau trong bối cảnh công nghệ thay đổi liên tục, đòi hỏi các bên cạnh tranh phải đổi mới liên tục. Thường thì chính những nhà sáng lập – với sự sáng tạo, tính kiên trì và chịu đựng thách thức, cũng như thiên hướng chấp nhận rủi ro – là những nhân vật quan trọng trong thời điểm các công ty cần duy trì văn hóa khởi nghiệp khi chúng phát triển lớn mạnh.

Giới đầu tư mạo hiểm rất tâm đắc với các nhà quản lí chuyên nghiệp, vốn có khả năng tạo kỉ luật và ổn định tình trạng hỗn loạn do các nhà sáng lập gây ra; nhưng giờ đây giới đầu tư mạo hiểm hiểu rằng kỉ luật quá mức sẽ làm mất đi thứ văn hóa là khởi nguồn cho chất sáng tạo của các công ty khởi nghiệp.

Tâm lí giữ lại các nhà sáng lập ở vị trí lãnh đạo còn chịu ảnh hưởng bởi quy luật cung cầu. Ngày nay, lượng vốn lại quá nhiều so với số lượng các công ty khởi nghiệp có tiềm năng – trái ngược hẳn với trước đây khi rất nhiều công ty tìm kiếm hợp tác với một số ít nhà đầu tư.

Nguồn vốn từ tiền túi (Angel Fund) và đầu tư nhỏ ban đầu (Seed Fund) đã thay thế dần loạt vốn đầu tư mạo hiểm đầu tiên (Series A Venture Capital Investment), trong khi các quỹ đầu cơ (Hedge Fund) và quỹ tương hỗ (Mutual Fund) đã và đang bắt đầu đổ vốn vào các công ty nội bộ lớn và đã hoạt động khá lâu.

Giữa hai nhóm này là khoảng 200 hãng đầu tư mạo hiểm với số vốn hơn 200 triệu đôla Mỹ. Vì thế, việc mua cố phiếu của các “kì lân” – một cách gọi các công ty nội bộ được định giá hơn 1 tỉ đôla Mỹ – là rất cần thiết, vì rất khó để thu lợi nhuận cao từ nguồn vốn lớn như vậy nếu chỉ đầu tư nhỏ.

Tâm lí thỏa hiệp này đã trao điều kiện cho các nhà sáng lập, và rất dễ thấy là các nhà sáng lập đã sử dụng điều kiện đó nhằm thay đổi bộ máy lãnh đạo và thường xuyên sử dụng loại cổ phiếu mới tạo điều kiện cho nhà sáng lập kiểm soát ban lãnh đạo – tất cả đều vì mục đích sau cùng là gia tăng quyền hành.

Theo Steve Blank (Quốc Huy dịch)