COVID-19 khiến ngành hàng đồ tươi sống trực tuyến thành một chủ đề nóng ở thương mại điện tử Đông Nam Á.

Nhiều sàn TMĐT và các siêu thị truyền thống ở Đông Nam Á đang mở rộng nỗ lực đưa ngành hàng đồ tươi sống lên không gian trực tuyến dưới những tác động từ COVID-19. Điều này có nghĩa là “sân chơi” TMĐT trong khu vực cũng đang thay đổi.

RedMart (thuộc Lazada) là đơn vị tiên phong ở mảng đồ tươi sống trực tuyến ở Singapore và hiện không có một đối thủ trực tiếp nào, theo TechInAsia. Honestbee đã thất bại, trong khi đó Amazon, dù có nhiều tiềm lực, song vẫn chưa thể vượt lên những cái tên địa phương.

Dù vậy, Grab đang đẩy mạnh hoạt động ở mảng giao đồ tươi sống và mang đến áp lực hoàn toàn mới cho Lazada. Cùng thời điểm, Shopee cũng “rình mò” để nhập cuộc.

Cuộc chơi nóng lên

(Ảnh: TechInAsia, Việt hoá: Thái Sơn)

Giao đồ tươi sống vẫn đang trong “thời kì sơ khai”. Các sàn TMĐT đã thử nghiệm dịch vụ này trước đại dịch song không được người dùng đón nhận tíc cực. Dù vậy, COVID-19 đã biến nó thành cuộc chiến mới.

Đây là một trong những mảng TMĐT tăng trưởng nhanh nhất ở Đông Nam Á với tốc độ tương đương 200% đến 250% của cùng kì 2019.

TechInAsia cho rằng thị trường đồ tươi sống có dung lượng 350 tỷ USD ở Đông Nam Á, trong khi đó mức độ thâm nhập thị trường mới chỉ đạt 0,3%.

RedMart, mảng đồ tươi sống của Lazada, bắt đầu hoạt động từ năm 2011 và hiện đang “thống trị” ở Singapore. Ngoài thị trường này, Lazada không dùng thương hiệu RedMart cho mảng đồ tươi sống vì RedMart “không phải một cái tên dễ nhớ ở Đông Nam Á”. Ví dụ, ở Philippines, mảng đồ tươi sống của Lazada có tên LazMart.

Cùng thời điểm, Grab hợp tác với HappyFresh (Indonesia) để ra mắt GrabFresh tại Indonesia và Thái Lan vào năm 2018. Grab Ventures cũng là một nhà đầu tư vào HappyFresh.

Bạn hay thù?

Mối quan hệ giữa Grab và HappyFresh không thực sự rõ ràng. Mới đây, Grab giới thiệu GrabSupermarket, dịch vụ giao đồ tươi sống ở Malaysia. Động thái này của Grab khiến GrabSupermarket trở thành đối thủ của HappyFresh.

Grab cũng cung cấp dịch vụ giao đồ tươi sống ở Philippines và Singapore. Mảng đồ tươi sống của nó đã mở rộng từ 2 lên 8 quốc gia trong 3 tháng qua cùng số lượng đối tác tăng 4 lần, chạm mốc 12.000 cửa hàng, trong quý 3/2020.

Lazada và Grab cũng có mối quan hệ phức tạp. Họ cạnh tranh ở mảng giao đồ ăn ở Malaysia nhưng lại có mối quan hệ hợp tác tốt ở Việt Nam.

Nhiều công ty khác cũng đang nhòm ngó mảng dịch vụ này. Oway (Myanmar) bắt đầu chuyển sang giao đồ tươi sống khi COVID-19 làm ảnh hưởng đến mảng gọi xe và hoạt động đi lại. Hai năm trước, Gojek dừng dịch vụ giao đồ tươi sống GoMart song hiện cũng đang đẩy mạnh nỗ lực trở lại.

3 mô hình kinh doanh hàng tươi sống

(Ảnh: TechInAsia, Việt hoá: Thái Sơn).

Để thành công ở mảng kinh doanh mà nhiều công ty gặp khó khăn vì biên lợi nhuận quá mỏng, những ai muốn thành công đầu phải làm nhiều điều hơn là chỉ đáp ứng nhu cầu tăng vọt đơn thuần. Các công ty cần tìm mô hình kinh doanh phù hợp và quản trị chi phí.

TechInAsia nhận định hiện đang có 3 mô hình kinh doanh giao đồ tươi sống ở Đông Nam Á.

RedMart là đại diện nhóm sử dụng nhà kho, nơi tất cả các mặt hàng tươi sống lưu trữ và lấy từ một trung tâm xử lý hàng hoá tổng. Sau đó, hàng hoá được đội ngũ giao hàng thuộc sở hữu của RedMart xử lý. Tương tự, hàng hoá của LazMart cũng lưu trữ trong các trung tâm xử lý hàng hoá của Lazada.

Trong khi đó, Grab cũng đang thử nghiệm mô hình từ đầu đến cuối tương tự với GrabSupermartket ở Malaysia.

Dù vậy, GrabMart, mảng kinh doanh hàng tươi sống trực tuyến chính của Grab, lại hoạt động trên mô hình ký gửi. Bằng cách này, Grab không trực tiếp quản lí toàn bộ kho hàng. Khi nhận đơn hàng, Grab chuyển thông tin tới nhân viên giao nhận và những người đi chợ chuyên nghiệp để thực hiện mua và chuyển đồ.

GrabMart ra mắt lần đầu vào cuối năm 2019 và bắt đầu mở rộng từ đầu năm nay.

Mô hình ký gửi giúp Grab có thể thực hiện dịch vụ giao hàng theo yêu cầu và mang đến cho người dùng sự linh hoạt vì họ không cần phải lên lịch trước cho đơn hàng của mình. Một người phát ngôn của Grab nói với TechInAsia rằng Grab đang cố gắng lấp đầy khoảng trống trong mảng giao hàng tươi sống trọn vẹn vốn phục thuộc nhiều vào việc đặt hàng trước.

Cùng thời điểm, mô hình nhà kho của RedMart yêu cầu người dùng lên lịch đặt hàng trước song có điểm mạnh ở số lượng mặt hàng đa dạng.

Dẫu sao đi nữa, các công ty vẫn còn dư địa để tiết kiệm chi phí vận hành và cuối cùng giảm giá dành cho khách hàng.

“Chúng tôi dẫn đầu mảng dịch vụ này ở khía cạnh luôn duy trì số lượng thực phẩm dư thừa ở mức thấp nhờ dự đoán chính xác và bổ sung. Bên cạnh đó, chúng tôi cũng giảm việc xử lý đồ hỏng vốn rất quen thuộc ở các siêu thị truyền thống”, ông Richard Ruddy, giám đốc bán lẻ ngành hàng tươi sống ở Lazada Singapore, nói.

Dù vậy, điểm yếu nằm ở việc nhu cầu tăng vọt bất ngờcó thể làm mạng lưới logistics của RedMart tê liệt.

Đồ tươi sống là ngành hàng có biên lợi nhuận khá thấp trong nhóm ngành hàng TMĐT (Ảnh: TechInAsia)

Một mô hình kinh doanh cũng rất phổ biến khác là mua chung. Với hình thức này, các nền tảng thực hiện giảm giá để khuyến khích mua hàng với số lượng lớn. Mô hình này phụ thuộc vào những người “có tầm ảnh hưởng” để giảm chi phí thâu tóm người dùng, bán hàng và marketing.

Tương lai có lãi?

Tương tự nhiền dịch vụ giao hàng tươi sống khác, RedMart chưa có lợi nhuận song mô hình nó theo đuổi đang tự chứng minh là một mô hình bền vững ở Singapore.

Ví dụ, Ocado (Anh) có biên lợi nhuận gộp 33%, thấp hơn khá nhiều so với các công ty TMĐT khác. Dù vậy, con số này vẫn được xem là một hiện tượng ở mảng giao đồ tươi sống. Siêu thị trực tuyến của Anh này có lãi ròng từ năm 2014 đến 2017.

“Mặc dù chúng tôi tìm thấy điểm tương đồng với Ocado ở một vài khoá cạnh, Ocado vận hành ở một thị trường khác và đã có độ chín muồi hơn khá nhiều. Ocado là một mốc tốt để so sánh nhưng chúng tôi theo đuổi kế hoạch của riêng mình dựa theo điều kiện thị trường ở Singapore”, ông Ruddy nói.

Với Grab, hiện chưa rõ mô hình ký gửi mà Grab theo đuổi có tỏ ra vượt trội hơn so với các đổi thủ hay không. Ở Mỹ, Instacart, với mô hình tương tự, kì vọng sẽ có lợi nhuận trong năm 2020 sau 8 năm triển khai kinh doanh.

HappyFresh có lợi nhuận từ năm 2017, theo CEO Guillem Segarra. Dù vậy, ông cho biết, bên cạnh dòng doanh thu từ giao đồ tươi sống, HappyFresh còn có doanh thu từ quảng cáo và hợp tác.

COVID-19 đã tạo ra một giai đoạn vàng cho TMĐT Đông Nam Á song liệu hiệu ứng này có thể duy trì?

Nhiều báo cáo cho thấy những tín hiệu tích cực. “Chúng tôi thấy cơ hội khi khách hàng hình thành thói quen mua chéo trên cả Lazada và RedMart”, ông Ruddy nói thêm.

Về phần mình, Grab tham vọng mở rộng GrabMart bằng cách đầu tư vào công nghệ và vận hành. “Mục tiêu của chúng tôi là đưa GrabMart đến toàn bộ 394 thành phố mà Grab đang hoạt động”, người phát ngôn công ty này cho biết.

Theo Kinh tế & Tiêu dùng