Từng được ca tụng là “Warren Buffet của Nhật Bản” trong giai đoạn 2000 – 2014 khi Mashayoshi Son đưa ra quyết định táo bạo là đầu tư cho một giáo viên tại Hàng Châu, Trung Quốc. Thương vụ đó đã mang lại lợi nhuận 1.000% khi Jack Ma IPO Alibaba. Thế nhưng, trước những lần IPO thất bại  của một loạt startup mới đây như WeWork, Uber, Lyft khiến cho Son dường như trải qua một năm đau đầu hơn bao giờ hết.

Mashayoshi Son từng được mệnh danh là “Warrent Buffet của Nhật Bản”

Năm 2016, Son triển khai Quỹ Tầm nhìn trị giá 100 tỷ USD nhằm có thêm vốn để triển khai thêm nhiều thương vụ đầu tư đồng thời mở rộng thêm quy mô của SoftBank. Tuy nhiên, cho đến hiện tại nỗ lực đó đang khiến họ mất nhiều hơn là được. Những thất bại tại WeWork, Uber, Lyft, Slack và một loạt các startup công nghệ khác đã dẫn đến khoản lỗ 6,4 tỷ đô la của Tập đoàn SoftBank chỉ trong giai đoạn từ tháng 7 đến tháng 9.

Mọi thứ không vui dường như đang dồn dập đến với Son. SoftBank đang gặp khó khăn trong việc huy động 100 tỷ đô la thứ hai cho Quỹ Tầm nhìn 2. Các nhà đầu tư ban đầu không muốn mở hầu bao khi sắc đỏ đang gia tăng trên thị trường. Theo báo cáo của Tờ Sunday Telegraph, quỹ thứ hai có thể sẽ nhỏ hơn 30% so với dự kiến ban đầu. Tuy nhiên, nếu huy động được số tiền đó cũng có thể coi là tín hiệu lạc quan đối với Son khi nền kinh tế toàn cầu có tín hiệu chao đảo trong năm 2020.

Mặc dù vậy, Son cũng cần xem xét lại các khoản đầu tư của SoftBank. Sự bùng nổ thanh khoản mà các công ty khởi nghiệp từ Hàng Châu đến Thung lũng Silicon đã khai thác để tăng trưởng và mở rộng quá mức tạo nên bong bóng trên toàn cầu. Son có xu hướng trả quá nhiều tiền để mua cổ phần trong các công ty khởi nghiệp. Một số ít cho rằng Son đã đầu tư quá nhiều tiền cho các công ty khởi nghiệp để họ tăng tốc nhanh chóng.

Mặc dù không chính thức nhưng các chiến thuật đầu tư của Son trong ba năm qua vô tình đã thổi phồng và giúp thúc đẩy các chính sách lãi suất cực thấp từ Washington đến Tokyo. Điều đó khiến cho các founder trở nên tự mãn về tài năng của mình cũng như rủi ro về mặt đạo đức của các founder trở nên trầm trọng thêm so với những cuối những năm 1990. Nó cũng giải thích tại sao giá tài sản ở New York, Tokyo và các nơi khác đang bùng nổ bất chấp cuộc chiến thương mại của Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump, và lo ngại về tăng trưởng năm 2020.

Tất cả điều này có nghĩa là khi bong bóng vỡ, nó sẽ lớn và ngoạn mục hơn bao giờ hết. Sự sụp đổ sẽ xảy ra khi các ngân hàng trung ương từ chối tiếp tục bơm tiền trong bối cảnh sự suy giảm toàn cầu được các nhà đầu tư e ngại sẽ xảy ra trong năm 2020. Năm năm qua đã chứng kiến sự phát triển mạnh mẽ chưa từng thấy các startup công nghệ kể từ lần cuối cùng vào giữa những năm 1990 sau đó ngành công nghiệp dot-com sụp đổ.

Kể từ khi nắm quyền tại Quỹ Tiền tệ Quốc tế vào tháng 10, Giám đốc điều hành Kristalina Georgieva đã cảnh báo về một sự suy thoái kinh tế trước bối cảnh cuộc chiến thương mại Mỹ – Trung vẫn chưa đến hồi kết.

Có ý kiến cho rằng Son nên tạm gác lại kế hoạch gây Quỹ tầm nhìn 2 mà tập trung vào việc tạo ra doanh thu. Thất bại của WeWork đã cho thấy sự cần thiết của việc đặt lợi nhuận và quản trị lên hàng đầu. Mới đây, SoftBank đã cam kết rót 38 tỷ USD của tập đoàn này vào quỹ đầu tư thứ hai. Thậm chí, Son cũng công bố chính sách cho nhân viên SoftBank vay tiền mặt nếu họ rót tiền vào quỹ mới. Một điều cũng gây tranh cãi là nỗ lực của Son để cứu WeWork – doanh nghiệp đang được coi là zombie (xác sống).

Lý do cho tất cả vấn đề này là việc định giá của SoftBank với các hãng công nghệ 20 năm qua. Khoản đặt cược vào Alibaba và Yahoo Nhật Bản đã cứu Son sau giai đoạn cuối những năm 1990 và đầu những năm 2000. Tuy nhiên, những thương vụ thành công như vậy ngày càng ít đi. Tháng 8 năm ngoái, ông gọi WeWork là “Alibaba kế tiếp” nhưng kết quả hiện ngược lại. Có lẽ, Son cũng nghĩ vậy khi đồng ý rót tiền với Uber.

Vì rất nhiều startup công nghệ ban đầu gây chú ý đã gây thất vọng khi IPO nên Son và Quỹ Tầm đang thiếu hỏa lực từ các ngân hàng trung ương. Và với xu hướng bong bóng startup vỡ như hiện nay thì năm 2020 có thể là một năm buồn trên thị trường chứng khoán.

Tú Oanh

Nguồn