Việc khuyến khích hoạt động khởi nghiệp sáng tạo có thể được coi là một trong những biện pháp quan trọng nhằm thúc đẩy sự phát triển kinh tế của mỗi quốc gia.

Từ kinh nghiệm hỗ trợ doanh nghiệp khởi nghiệp ở Hàn Quốc

Hàn Quốc hiện có khoảng 3,1 triệu doanh nghiệp nhỏ và vừa, trong đó số lượng doanh nghiệp vừa chiếm khoảng 8,7%, doanh nghiệp nhỏ tương đương 3,4% và doanh nghiệp siêu nhỏ chiếm tỷ lệ đa số (87,7%), thu hút khoảng 11 triệu lao động, chiếm 87% tổng số lượng lao động. Số doanh nghiệp nhỏ và vừa này sản xuất ra lượng sản phẩm trị giá khoảng 447 tỷ USD hàng năm. Doanh nghiệp khởi nghiệp thuộc nhóm doanh nghiệp nhỏ và vừa đóng vai trò là trụ cột trong nền kinh tế của Hàn Quốc.

Hằng năm, Chính phủ Hàn Quốc cam kết chi 2 tỷ USD ngân sách để hỗ trợ xây dựng và phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp. Theo phương thức này, Chính phủ Hàn Quốc đã điều chỉnh chính sách phát triển kinh tế để hỗ trợ 2 tác nhân chủ yếu trong hệ sinh thái khởi nghiệp là doanh nghiệp khởi nghiệp và nhà đầu tư cho khởi nghiệp. Nhờ sự phát triển của tác nhân này đã thúc đẩy sự phát triển của các tác nhân khác để cộng đồng doanh nghiệp khởi nghiệp ngày một phát triển rộng rãi và bền vững hơn.

Những năm gần đây, Chính phủ Hàn Quốc luôn có chính sách khuyến khích sự phát triển của các doanh nghiệp khởi nghiệp và mở rộng hệ sinh thái khởi nghiệp. Nhờ đó, số lượng doanh nghiệp khởi nghiệp thành lập mới tại nước này không ngừng tăng lên. Theo số liệu thống kê của Ủy ban Dịch vụ Tài chính Hàn Quốc, từ năm 2012 – 2014, số lượng doanh nghiệp khởi nghiệp thành lập mới tại Hàn Quốc đã tăng từ 74.162 lên 84.697 doanh nghiệp.

Để hỗ trợ các doanh nghiệp khởi nghiệp “gọi vốn” trong giai đoạn đầu hoạt động sản xuất kinh doanh, cùng với việc xây dựng Sàn Chứng khoán chuyên biệt Korea New Exchange (từ tháng 7/2013), Chính phủ Hàn Quốc còn triển khai kế hoạch đầu tư 2,91 tỷ USD, trong đó phần lớn số tiền này được sử dụng đầu tư vào các doanh nghiệp khởi nghiệp thông qua các quỹ/“nhà đầu tư thiên thần” tư nhân.

Bên cạnh đó, từ năm 2013, Chính phủ Hàn Quốc đã giảm bớt một số loại thuế từ bán cổ phần công ty cũng như cho phép nhà đầu tư miễn giảm thuế với điều kiện họ tái đầu tư khoản lãi từ bán cổ phần của mình từ các doanh nghiệp khởi nghiệp. Mặt khác, Chính phủ cũng thiết lập các “quỹ đầu tư thiên thần nhà nước” dành cho các doanh nghiệp khởi nghiệp với quy chế hoạt động đặc biệt, theo đó, những người đứng đầu quỹ cũng không bị truy cứu trách nhiệm nếu dự án đầu tư vào bị thất bại.

Việt Nam học hỏi được gì?

Từ kinh nghiệm của Hàn Quốc cho thấy, để có thể tạo dựng được một quốc gia khởi nghiệp, việc đầu tiên đó là cần đánh giá đúng thực trạng hoạt động khởi nghiệp trong nước, từ đó cụ thể hóa chủ trương xây dựng quốc gia khởi nghiệp bằng một chương trình tổng thể với những bước triển khai cụ thể để dần hình thành hệ sinh thái khởi nghiệp.

Cùng với đó, điều quan trọng là tạo dựng môi trường thuận lợi cho các doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo được sinh ra và phát triển. Từ thành công của mô hình Sàn Chứng khoán chuyên biệt Korea New Exchange của Hàn Quốc, Việt Nam cũng có thể nghiên cứu xây dựng sàn chứng khoán chuyên biệt cho các doanh nghiệp khởi nghiệp của Việt Nam. Qua đó, hỗ trợ cho doanh nghiệp khởi nghiệp tiếp cận trực tiếp nguồn vốn cần thiết cho sự phát triển của mình. Mô hình này cũng sẽ giúp cung cấp một sàn giao dịch thuận tiện để người mua, người bán gặp nhau được dễ dàng hơn, đồng thời tạo khả năng thoái vốn cho các nhà đầu tư, đặc biệt là các “nhà đầu tư thiên thần” nhỏ lẻ.

Một trong những kinh nghiệm nữa là phát triển các mô hình vườn ươm doanh nghiệp, không gian khởi nghiệp. Không chỉ ở Hàn Quốc, tại nhiều quốc gia phát triển, mô hình này đã giúp hỗ trợ rất hiệu quả cho các startup ươm tạo và phát triển. Do đó, Việt Nam có thể tham khảo để xây dựng hoặc khuyến khích tư nhân hình thành nên các vườn ươm doanh nghiệp, các trung tâm hỗ trợ khởi nghiệp sáng tạo (tư nhân) và các không gian khởi nghiệp sáng tạo. Các cơ quan nhà nước sẽ ban hành các chính sách hỗ trợ như: hỗ trợ hoạt động đào tạo, chuyên gia, hỗ trợ thuế, hỗ trợ tiền thuê mặt bằng không gian làm việc…

Tại Việt Nam, mô hình vườn ươm khởi nghiệp mới đây cũng đã xuất hiện với tên gọi Rehoboth Việt Nam. Điểm khác biệt của mô hình này nằm ở chương trình tư vấn, đào tạo khởi nghiệp bài bản được chuyển giao từ Hàn Quốc. Đây là chương trình bản quyền, đã giúp hơn 4.000 startup quốc tế thành công trong nhiều lĩnh vực. Theo lộ trình đào tạo, các startup Việt vượt qua vòng xét tuyển sẽ được chuyên gia cấp cao Hàn Quốc huấn luyện trong nhiều tuần để xây dựng doanh nghiệp, phát triển sản phẩm, gọi vốn và phát triển kinh doanh.

Cũng tại vườn ươm này, các chuyên gia đào tạo trong và ngoài nước, các founder của những startup thành công là những người cập nhật cho các cá nhân và doanh nghiệp nhiều kiến thức và công nghệ hữu ích dành cho khởi nghiệp. Sự kiện gọi vốn là hoạt động nổi bật được tổ chức thường kỳ để tạo cơ hội cho startup Việt gặp gỡ nhiều quỹ đầu tư trong và ngoài nước. Mặc dù chỉ mới ra mắt vào đầu năm 2019, mô hình này đã nhận được sự quan tâm của rất nhiều doanh nghiệp Việt Nam – Hàn Quốc.

Huy Đoàn